Günlük yaşamımızda çevremizde stres kelimesini çok duyarız. “Bugün çok stresliyim, bu aralar kendimi çok stresli hissediyorum, artık bu stresli yaşam bana ağır geliyor” gibi cümleler hayatımızın içinde olan ve çok kullandığımız cümlelerdir.

Peki stres nedir?

Neden stres yaşarız? Stres karşısında neler yapabiliriz?

Stres nedir?

Stres; kişinin bedensel ve ruhsal sınırlarının tehdit edilmesi ve zorlanmasıyla ortaya çıkan, yansımasını fizyolojik, psikolojik ve sosyal düzeyde gösteren bir durumdur. Hayatımızda yaşadığımız bir çok şey strese sebep olabilir. Bu stresleri günlük stresler, gelişimsel stresler ve yaşam krizlerine bağlı ortaya çıkan stresler olarak düşünebiliriz.

Stresli anımızda nasıl tepkiler veririz?

Bizim için önemli ya da önemsiz daha önceden kolaylıkla verebildiğimiz kararları stresli anımızda vermekte güçlük çekebiliriz.
Fiziksel olarak kendimizi daha halsiz hissedebiliriz.
Duygusal olarak yoğun çökkünlük, mutsuzluk duyguları hissedebiliriz.
Değersizlik, yetersizlik, güvensizlik ve terk edilmişlik duyguları hissedebiliriz.
Öfke, düşmanlık ve kızgınlık duyguları daha yoğun ortaya çıkabilir.

Sigara ve içki içme eğilimimiz artabilir.
Kendimizle ilgili hatalarımızı, başarısızlıklarımızı daha çok düşünürüz.
Sık sık düşüncelere dalarız.

Birlikte olduğumuz kişiye aşırı bağlanma ya da güvensizlik oluşabilir.
Gereğinden fazla çalışma isteği duyabiliriz.
Uyku bozuklukları görülebilir.

Yukarda görülen tepkiler kişiden kişiye değişebilir. Herkes stres karşısında farklı tepkiler göstermektedir. Stres herkes tarafından olumsuz bir durum olarak algılansa da aslında stres vücudumuz tarafından verilen bir alarm tepkisidir. Yukarda görünen bu tepkiler bize bir sorun olduğuna işaret etmektedir. Ruhsal dünyamız, bedenimiz bu alarm karşısında bize bir sorun olduğunu ve önlem almamız gerektiğini söylemektedir. Peki strese bağlı bu bedensel ve ruhsal tepkiler oluşmaya başladığında ne yapmalıyız? 

Stresle baş etmek için neler yapabiliriz, nasıl önlemler alabiliriz?

Öncelikle sorunun kaynağını fark edin. Stresin neden kaynaklandığını bilmek çözümü için daha sağlıklı ve doğru adımlar atmanızı sağlayacaktır.
Soruna yönelik zihninizde oluşan olumsuz düşüncelerin farkına varın. Kendinize dair , olaya dair hangi düşünceler sizin stresinizi arttırıyor?

Bu olumsuz düşünceler sizde hangi duyguları oluşturuyor, bu duygularınızı fark edin.
Durumla ilgili oluşan olumsuz düşünceleriniz yerine daha gerçekçi, olumlu düşünceler koymaya çalışın. Düşünce avı yöntemiyle olumsuz düşünceleri kovun, yerine olumlu düşünceler, daha rasyonel düşünceler yerleştirin. Stres durumunda “bu hep benim başıma geliyor, her zaman böyle oluyor” gibi genelleyici cümlelerden uzak durun.

Öfke, gerginlik duygularınızın çok yoğunlaştığını fark ettiyseniz, nefes alma ve gevşeme teknikleriyle, size iyi gelen yöntemlerle kendinizi sakinleştirmeye çalışın.
Can simidiniz olan sosyal kaynaklarınız; arkadaşlarınız, aileniz, eşiniz, çocuğunuz, size iyi gelen kişilerle iletişim halinde olmaya çalışın.

Beslenmenize dikkat edin, özellikle direncin düştüğü sonbahar ,kış gibi mevsimlerde beden direncinin düşmesiyle stres daha çok artabilir. Düzenli beslenme ve fiziksel egzersizleri ihmal etmeyin.

Tabiki en önemlisi nefes almayı unutmayın, gün içinde nefes alışverişinize dikkat edin. Stres anında nasıl nefes alıyorsunuz, kesik kesik mi, sık sık mı bunu fark edin. Yavaş ve derin nefesler almaya çalışın, özellikle stresiniz yoğunlaştığı zamanlarda nefesinize odaklanıp, onu kontrol etmeyi unutmayın.                                                                                                                                                                

Uzman Psikolog Vesile Çetin Kazak

Kaynakça: Prof. Dr. Zuhal Baltaş, Sağlık Psikolojisi, Remzi kitabevi.